Poradnik Autora – Jak napisać i wydać książkę.

Kreacja bohatera: o jakich elementach pamiętać?

Właściwie stworzony bohater to podstawa dobrej powieści. Historia może być niebywale wciągająca, opisy urzekające, a dialogi zabawne, ale jeśli bohater jest antypatyczny i nie budzi sympatii czytelników, to nie będą zainteresowani jego losami. Nie znaczy to, że każdy bohater literacki musi być miły i dobry – złe charaktery także są lubiane przez czytelników, o ile są dobrze napisane. Ważne jest, aby postać była wykreowana w sposób kompleksowy, spójny i pasujący do przedstawionej narracji.

Kreacja bohatera – elementy do opisania

Zanim zaczniesz pisać książkę, stwórz bohatera. Opisz go jak najbardziej dokładnie. Nawet jeśli nie wykorzystasz wszystkich informacji w powieści, to przydadzą się one do wykreowania pełnego obrazu bohatera i pomogą ci go zrozumieć.

Dzięki kompleksowemu opisowi postaci uda ci się wychwycić ewentualne nieścisłości w jego zachowaniu podczas tworzenia narracji.

Będziesz wiedział, jak by zachował się twój bohater w danej sytuacji, bo jako jego twórca określisz jego charakter bardzo szczegółowo.

Opisując postać zajmij się takimi elementami jak:

Wygląd zewnętrzny – chodzi tu oczywiście o cechy fizyczne, ale także ulubiony strój. Wygląd bardzo często determinuje sposób postrzegania bohatera. Wprowadzając konkretną postać o danych cechach fizycznych i ubiorze, możesz od razu stymulować wyobraźnią czytelników. Niechlujnie ubrany, zarośnięty brodacz o przenikliwym spojrzeniu będzie się kojarzył jako zły charakter, a eteryczna blondynka w zwiewnej sukience w kwiatki wywoła u czytelników pozytywne skojarzenia. Może się jednak okazać, że blondynka jest seryjną morderczynią, a brodacz zbawia świat po godzinach pracy w korporacji. Zaskakuj czytelnika, manipulując stereotypami na temat wyglądu.
Charakter wraz z zaletami i wadami – nie skupiaj się tylko na szlachetnych cechach bohatera, ale pamiętaj by nadać mu też jakieś wady. Każdy je w końcu ma. Słabości twojego bohatera są ważne dla narracji, bo przez nie popełnia błędy i staje się bardziej ludzki. Niektóre cechy mogą być wynikiem wydarzeń z przeszłości, które je ukształtowały np. grubiańska postać mogła być skrzywdzona w dzieciństwie.
Stosunek do świata zewnętrznego – jakie są jego interakcje z ludźmi, co sądzi o świecie, czy jest samotnikiem czy osobą towarzyską? Czy ma przyjaciół, a może raczej licznych wrogów? W tym kontekście ważne jest też miejsce zamieszkania bohatera (obrzeża czy centrum miasta, wioska), jego zwyczaje (lubi kino i siłownię czy woli czytać książki albo spacerować z psem), wygląd jego mieszkania (ład czy nieporządek, liczne pamiątki rodzinne w domu czy przestrzeń sterylna jak w muzeum).
Historia bohatera do momentu początku narracji – jakie było jego dzieciństwo, kim byli rodzice, czy miał rodzeństwo, czy był lubiany w szkole itd. Postać nie może być wyrwana z kontekstu, ale musi być osadzona w swojej historii. Wszystko, co przydarzyło się jej w czasach przed rozpoczęciem narracji powieści ma wpływ na jej zachowanie w opisywanej historii.

Jaki powinien być bohater?

Ile książek, tylu bohaterów. Nie ma jednej recepty na stworzenie przyciągającej uwagę postaci.

Najważniejsze jest, aby bohater czymś się wyróżniał. Musi być wyjątkowy, czy to ze względu na wygląd, cechę charakteru czy nietypową historię.

Ten wyjątkowy rys w jego charakterystyce powinien być najbardziej dopracowanym elementem. Zadbaj o to, by bohater twojej książki miał swój własny sposób bycia. Niech nie naśladuje nikogo innego, ale ma wypracowane własne sposoby zachowania czy zwyczaje oraz typowe tylko dla niego podejście do świata. Niesztampowe rzeczy intrygują: nie twórz zatem bohatera jak z żurnala, ale postać z krwi i kości, która nigdy wcześniej nie pojawiła się na kartach żadnej powieści.

Ps. Nie zapomnij o tym, by bohater miał trochę poczucia humoru, nutkę ironii czy sarkazmu – nawet najgorsze czarne charaktery zyskują sympatię czytelników, gdy dialogi z ich udziałem są zabawne.

Jak wydać książkę, czyli o procesie wydawniczym

Niejeden autor po napisaniu tekstu książki zadaje sobie pytanie: co dalej? Jak wydać książkę, która właśnie powstała? Drogi są dwie. Jedna to wydanie książki w dużym, znanym wydawnictwie. Aby tak się stało, należy do niego dotrzeć ze swoim dziełem z prośbą o przeczytanie i wydanie. Niby proste. Problem jednak w tym, że wydawnictwa dostają takich wiadomości po kilka-kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt dziennie. Potrzebują siły i czasu na ich przeczytanie. Jeżeli znajdziesz się w gronie wybrańców – gratuluję. Jeżeli jednak nie lub z różnych przyczyn nie chcesz podpisać umowy z takim wydawnictwem (bo na przykład tracisz do swojej książki prawa autorskie), to gdzie wydać książkę? Masz drugą drogę do wyboru: wydawnictwo selfpublishingowe.

Selfpublishing to wydawanie książek na własnych warunkach, za własne pieniądze. Ale również czerpanie z ich sprzedaży większego zysku.

video-skrót artykułu

1. Gdzie wydać książkę

Jeżeli wybrałeś ten sposób publikacji swojego dzieła, pierwszym krokiem, jaki musisz wykonać, jest znalezienie wydawnictwa selfpublishingowego. Na rynku wydawniczym działa ich wiele. Przy wyborze warto kierować się nie tylko rekomendacjami, ale i doświadczeniem osób tworzących zespół wydawniczy. To oni będą wpływać na jakość Twojej książki. Dobrze jest nie tylko sprawdzać kalkulacje na stronach internetowych czy pisać e-maile, ale także zadzwonić i porozmawiać, by dowiedzieć się, na ile opis współgra z kompetencjami osób zajmujących się procesem wydawniczym. Często taka rozmowa może być decydująca przy wyborze wydawnictwa.

Kiedy już wybraliśmy wydawnictwo, trzeba z nim podpisać umowę. Dobre wydawnictwa same Ci ją zaproponują. Wydanie książki to nie wydrukowanie broszury czy ulotki, do której wystarczy złożenie zamówienia i faktura. O tym, na co zwracać uwagę przy zawieraniu umowy, przeczytasz wkrótce w oddzielnym artykule na naszej stronie.

Wydawnictwo selfpublishingowe nada Twojej książce numer ISBN. Tylko książki opatrzone takim numerem mogą być drukowane i sprzedawane z niskim VAT-em (5% zamiast podstawowej stawki, która wynosi 23%). Dzięki temu Twoja książka jest tańsza, a koszt wydania książki mniejszy. Ponadto brak ISBN-u na okładce w praktyce oznacza brak możliwości wprowadzenia tytułu do jakiejkolwiek dystrybucji – książki są bowiem ewidencjonowane za pomocą tego właśnie numeru.

2. Redakcja i korekta

Dobre wydanie książki obejmuje redakcję lub korektę tekstu. Powinien być to pierwszy etap pracy nad książką. Polega nie tylko na poprawieniu błędów w tekście, ale na ostatecznym ustaleniu jej treści. Dowiedz się, czym jest korekta i redakcja oraz dlaczego pierwszą z nich trzeba, a drugą warto przeprowadzić.

3. Wykonanie ilustracji, zdjęć

Zanim przejdziemy do kolejnego etapu procesu wydawniczego, trzeba się zastanowić, czy chcemy, by w naszej książce znalazły się ilustracje lub zdjęcia. Jeśli tak, to czy sami je dostarczymy, czy też zlecimy wydawnictwu wykonanie rysunków lub poszukanie odpowiednich fotografii. Profesjonalnym wykonaniem ilustracji zajmuje się artysta plastyk, zaś wyszukaniem zdjęć – każda kompetentna osoba.

4. Skład i opracowanie graficzne

Opracowanie graficzne środka to inaczej dobór kroju i wielkości czcionki, rozmieszczenie tekstu na stronach, ustalenie sposobu paginacji, a także rozmieszczenia ilustracji czy zdjęć. Wszystko to, co ma wpływ na wygląd środka książki i czytelność tekstu. Opracowanie graficzne bardzo często jest identyczne dla książek z tej samej serii.

Zadaniem tym zajmuje się grafik komputerowy. Zazwyczaj jest to ta sama osoba, która przygotowuje skład książki. Polega on na dostosowaniu tekstu do przygotowanego opracowania graficznego. To nie tylko „przelanie” tekstu do odpowiedniego wzoru, ale także dostosowanie go do standardów. Więcej o sztuce składania książki przeczytasz w zakładce Oblicze książki.

Dobrze złożoną książkę czyta się płynnie i wygodnie.

Na koniec następuje korekta składu, czyli ostateczne sprawdzenie, czy wszystko zostało dobrze przygotowane. Wydanie książki jest już na półmetku.

5. Projekt okładki

W międzyczasie – a może to być już na samym początku po podpisaniu umowy – wydawnictwo w porozumieniu z autorem przygotowuje okładkę książki. Niekiedy zajmuje się tym artysta plastyk, ale w większości wypadków robi to grafik komputerowy. Czasami łączą siły: artysta przygotowuje ilustrację lub zdjęcie, a grafik przygotowuje z tego projekt. W dużych wydawnictwach autor zazwyczaj nie ma wpływu na wygląd okładki. Wydawca samodzielnie decyduje, jak książka ma się prezentować. Wydanie własnej książki w wydawnictwie selfpublishingowym daje więcej swobody w tym zakresie. Autor może zaproponować konkretną wizję. Jednak ostatnie szlify należą do grafika, który jest ekspertem w tej dziedzinie.

6. Przygotowanie do druku i/lub przygotowanie wersji elektronicznej

Kiedy zarówno środek, jak i okładka są już gotowe, grafik komputerowy lub składacz przygotowuje książkę do druku. Używa do tego profesjonalnego oprogramowania. Pozwala ono dostosować wszystkie parametry do wymagań drukarni, tak by druk wyszedł w jak najlepszej jakości.

Jednocześnie – jeżeli taką zawrzesz umowę z wydawnictwem – zostaje przygotowana wersja elektroniczna książki, czyli e-book. Jest to plik przystosowany do czytników oraz do wyświetlania na ekranach. Możesz też wybrać tylko wersję elektroniczną. Jednak może to być ryzykowne posunięcie, gdyż mimo coraz bardziej rozpowszechnionej cyfryzacji, wielu ludzi wybiera tradycyjną formę książki (chcą np. poczuć jej zapach, kształt lub zwyczajnie nie lubią czytników i ekranów).

7. Druk książki i dystrybucja

Przygotowane do druku pliki (okładka i środek) koordynator wydawniczy wysyła do drukarni, gdzie powstaje każdy egzemplarz zamówionego nakładu. Tam już powstają namacalne książki, które następnie trafiają do sprzedaży, a więc do czytelników. W dużych wydawnictwach druk i sprzedaż odbywają się zupełnie bez udziału autora. Wydawnictwa selfpublishingowe pozwalają mu zdecydować, jak jego książka ma być sprzedawana. Może on zlecić dystrybucję wydawnictwu lub sprzedawać swoje dzieło samodzielnie (albo jedno i drugie). Sprawy oczywiście rozchodzą się o pieniądze.

Gdzie wydać książkę w krótkim czasie

Już wiesz jak wydać książkę. Niestety, proces wydawniczy wymaga dużego nakładu pracy, zanim publikacja ujrzy światło dzienne. Dlatego musi minąć trochę czasu, zanim Twoja książka znajdzie się w księgarniach.

Zazwyczaj droga od zawarcia umowy z wydawnictwem do gotowej książki trwa od dwóch do trzech miesięcy.

Wszystko zależy od objętości publikacji, jej skomplikowania (czy zawiera rysunki, tabele, przypisy), jakości tekstu dostarczonego przez autora (czy wymaga wielu poprawek), a także współpracy autora z wydawcą (czy strony odpowiednio szybko reagują na wysyłane wiadomości i kontakt telefoniczny). Ze swojej strony polecam Pana Wydawcę, jako sprawdzonego partnera do pracy nad wydaniem książki.

Jak napisać książkę krok po kroku, czyli metoda płatka śniegu

Zastanawiasz się jak zacząć pisać książkę? Metoda płatka śniegu to jedna z bardziej znanych metod pisania powieści, opracowana przez Randy’ego Ingermansona, autora m.in. Double Vision czy The Fifth Man. Obejmuje ona 10 kroków, które pozwalają przejść od ogółu do szczegółu. Stąd nazwa, bo dodaje się kolejne elementy, które składają się na coraz bardziej skomplikowany i doskonały obraz – na podobieństwo idealnego płatka śniegu będącego misterną konstrukcją geometryczną. W ten sposób staje się jasne jak napisać książkę!

video-skrót artykułu

Jak zacząć pisać książkę – krok pierwszy

To jedno zdanie. Jedno, ale za to bardzo ważne. Streszczenie powieści, jej klucz zawarty w maksymalnie 15 słowach. Najlepiej podać w nim bohatera – ale jego zawód czy funkcję, nie zaś imię i nazwisko, bo to na wstępie drugorzędna sprawa – oraz jego cel. Przykładowo:

Matka-detektyw rozwiązuje zagadkę porwania nastolatki przypominającą nierozwiązaną sprawę porwania jej córki sprzed lat.

Czas: spędź nad tym maksymalnie godzinę.

Krok drugi

Rozbuduj zdanie do całego akapitu w formie:

początek – wprowadzenie np. Matka-detektyw znajduje trop w sprawie podobnej do tej sprzed lat.
katastrofa – czyli jakieś nagłe, nieprzewidziane wydarzenie np. Ginie główny świadek porwania dziewczynki.
zakończenie.

Można rozbudować tekst do trzech aktów, z których każdy ma swoją katastrofę:

zakończenie pierwszego aktu, wydarzenie wynikające z okoliczności zewnętrznych;
punkt kulminacyjny aktu drugiego, który wynika z zachowania bohatera;
przejście od aktu drugiego do trzeciego, wynikające z działań bohatera.

Czas: maksymalnie godzina.

Krok trzeci

Utwórz kwestionariusze osobowe bohaterów, opierając się na szablonie:

Imię i nazwisko bohatera.
Jego pochodzenie.
Jego motywacja, czyli na czym mu zależy.
Jego cel – do czego dąży w opowiadanej historii.
Konflikt, czyli co lub kto nie pozwalają mu osiągnąć celu.
Przemiana bohatera – czego się uczy, jak się zmienia.
Akapit podsumowujący.

Czas: dzień lub dwa.

Krok czwarty

Rozwiń każde zdanie z kroku drugiego, tak by stworzyć akapit. Każde ostatnie zdanie w akcie powinno kończyć się katastrofą, poza samym zakończeniem, chyba że życzysz sobie nieszczęśliwego zakończenia książki lub zostawienia otwartej furtki do kontynuacji.

Czas: dzień lub dwa, tyle ile potrzeba, by napisać kilka stron ogólnego szkieletu powieści.

Krok piąty

To moment na rozwinięcie historii oczami bohatera, tak by powieść nabrała osobowej perspektywy. Historie bohaterów dopisujemy do ich kart osobowych, stworzonych w kroku trzecim.

Czas: około tygodnia.

Krok szósty

Dalsze rozbudowanie powieści – zdania z drugiego kroku zamieniane były w czwartym kroku na akapity, zaś w szóstym każde z nich ma być rozpisane na minimum stronę. Przy okazji pewnie pojawią się nowe wątki czy pomysły – nic nie stoi na przeszkodzie byś wrócił do poprzednich punktów i skorygował fabułę.

Czas: około tygodnia.

Krok siódmy

I znowu powrót do bohatera czy bohaterów – metoda naprzemiennie wymaga od autora rozwijania samej fabuły oraz jej bohaterów. W tym punkcie nadaj bohaterom cechy, opisz dokładnie ich przeszłość, podaj rysopis, słowem – rozwiń kwestionariusz osobowy z kroku trzeciego.

Czas: tyle, ile potrzeba, zależnie od liczby bohaterów.

Krok ósmy

W oparciu o streszczenie na kilka stron z kroku szóstego, należy sporządzić listę wszystkich scen. W pisaniu może pomóc… Excel. Możesz skorzystać z niego, by rozpisać całą powieść na sceny, rozdziały oraz perspektywę bohatera będącego narratorem historii.

Czas: tydzień lub więcej.

Krok dziewiąty

Każda scena z arkusza ma być rozwinięta do co najmniej jednej strony opisu z punktu widzenia bohatera. Warto dodać dialogi. Sceny powinny mieć naszkicowaną główną oś konfliktu, jeśli nie wnoszą nic do akcji, należy je wykasować. Następnie wydrukuj całość, zaczynając każdą scenę od nowej kartki, co pozwoli Ci łatwo dodawać i zmieniać w nich szczegóły.

Czas: tyle, ile potrzebujesz. Ten krok nie jest obowiązkowy, doświadczeni psiarze go pomijają, ale początkującym daje dużo praktyki.

Krok dziesiąty

Na koniec przychodzi pora na łatanie luk. Przeczytaj całość, sprawdź, czy wszystkie wątki się łączą i czy nie ma niespójności. Może potrzebny jest nowy bohater lub dodatkowe sceny albo dialog? To moment na szlifowanie szczegółów, poprawki, zmiany, rozbudowywanie powieść, dodanie opisów etc. Etap zabawy słowem, bo główny szkic powieści i oś fabularną oraz bohaterów już masz.

Czas: tyle, ile potrzebujesz, do momentu aż powieść nabierze ostatecznego kształtu, z którego będziesz zadowolony.

Pisanie książki to trudny proces, który przeraża głównie ogromem pracy oraz koniecznością połączenia w spójną całość wielu wątków, scen, historii bohaterów. Metod płatka śniegu pozwala krok po kroku stworzyć szkielet powieści poprzez klarowny schemat pracy. Jak zacząć pisać książkę, to tylko metodą płatka śniegu! Po prostu pisz zgodnie z powyższymi zasadami. Z ten sposób sukces osiągnie nawet początkujący pisarz.

Już wiesz jak napisać książkę – teraz dowiedz się jak wydać książkę.

Korekta i redakcja tekstu – czym się różnią? Co wybrać?

W powszechnym odczuciu korekta i redakcja tekstu to niemal tożsame pojęcia. Wydaje się, że chodzi o poprawianie tekstu po autorze, wyłapywanie błędów i przygotowywanie do publikacji. Korekta i redakcja w istocie są jednak odrębnymi procesami.

video-skrót artykułu

Redakcja tekstu – co to jest?

Redakcja oznacza poprawianie błędów każdego rodzaju:

ortograficznych,
gramatycznych,
leksykalnych,
składniowych,
logicznych,
merytorycznych,
normatywnych.

To również szeroko pojęte przygotowanie materiału do publikacji.

Celem redakcji jest ułatwienie czytelnikowi zrozumienia tekstu i uczynienie przekazu jasnym i czytelnym.

Dlatego w trakcie redakcji często skraca się zdania, dzieli tekst na segmenty, dodaje akapity i śródtytuły, tak by był lepiej przyswajalny. Zamienia się powtarzające się słowa na synonimy, aby tekst był bardziej estetyczny pod względem stylu. Redakcja powinna również wyeliminować błędy merytoryczne, zatem wszystkie fakty, daty, nazwiska, dane etc. użyte w tekście zostają zweryfikowane. Redaktor sprawdza także przypisy i poprawny ich zapis.

Korekta tekstu – na czym polega?

Korekta to działanie o zakresie węższym niż w przypadku redakcji. Skupia się na eliminacji błędów:

ortograficznych,
interpunkcyjnych,
leksykalnych,
gramatycznych.

Korekta nie obejmuje sprawdzania merytoryki tekstu, nie zagłębia się w jego kompozycję ani stylistykę.

Korekta to także wyłapanie błędów typograficznych, czyli np. sprawdzenie, czy właściwie podzielono wyrazy przy przenoszeniu do nowej linijki.

Korekta jest koniecznością

Korekta to konieczny etap pracy przed publikacją każdego rodzaju tekstu. Nawet jeśli autor jest biegły w sprawach językowych i wydaje mu się, że nie popełnia błędów, to jednak nikt nie jest nieomylny. Co więcej, zdarza się, że przy długiej pracy z własnym tekstem nie zauważa się już błędów. Dlatego niezbędna jest korekta tekstu przez inną osobę.

Żaden szanujący się autor nie pozwoli na publikację bez korekty.

Redakcja to wart swej ceny luksus

O ile korekta to konieczność, to redakcja jest już pewnego rodzaju luksusem. Warto za nią dopłacić, bo obejmuje szeroki zakres działań. Redakcja daje autorowi gwarancję, że żadne merytoryczne błędy nie przedostaną się do tekstu.

Istotne jest, aby korekty i redakcji dokonywały różne osoby, dzięki czemu jest większa szansa na wyłapanie błędów.

Warto też wspomnieć, że nie praktykuje się wykonywania samej redakcji. Zawsze po redakcji jest jeszcze korekta – albo nawet dwie, dlatego że redaktor dokonuje pierwszego czytania tekstu i ma spory zakres prac do wykonania, zatem może się zdarzyć, że umkną mu bardziej oczywiste błędy.

Korekta i redakcja – harmonogram prac

Jak w praktyce wygląda przygotowanie tekstu do publikacji?

Najpierw tekst trafia do redaktora. Pierwsze, wnikliwe czytanie tekstu mające na celu eliminację wszelkich możliwych błędów to właśnie redakcja.
Potem następuje pierwsza korekta – jeszcze przed składem i przygotowaniem do druku. Korektę wykonuje inna osoba niż redakcję.
Następnie tekst jest składany i oddawany do drugiej korekty (czasami nazywanej korektą składu) – bardziej pobieżnej, mającej na celu wyłapanie literówek, złego podziału wyrazów czy innych chochlików, które mogły wkraść się do tekstu podczas składu. Tę korektę może wykonać ta sama osoba co pierwszą turę albo ktoś nowy.

Tak wygląda pełen harmonogram prac, ale nie jest on wymagany przy każdym tekście. Autorzy mogą zdecydować się jedynie na korektę tekstu.

Korekta czy redakcja i korekta – co wybrać?

Każdy autor bezwzględnie powinien oddać tekst do korekty. To niezbędne minimum do właściwego przygotowania tekstu do publikacji.

Warto jednak dopłacić i zamówić także redakcję. Dzięki temu uzyska się niemalże pewność, że tekst nie zawiera żadnego typu błędów, w tym merytorycznych. Szczególnie jeśli autor dba o swój wizerunek jako profesjonalisty, który nie może sobie pozwolić na błędy.

Teksty do publikacji w formie książki czy e-booka powinny po składzie być poddane drugiej korekcie.

Prawidłowy skład, czyli jak złożyć książkę, aby się ją wygodnie czytało

Dobry skład to nie tylko wygląd książki, ale przede wszystkim wygoda płynnego czytania. Istnieje kilka prostych zasad, które warunkują prawidłowe wykonanie składu. Wszystkie one pomagają czytelnikowi mniej uwagi zwracać na litery – a więcej na treść.

video-skrót artykułu

Podstawową kwestią jest utrzymywanie identycznych wymiarów kolumny tekstu każdej stronie. Nie do zaakceptowania są jakiekolwiek przesunięcia pozycji tekstu na stronie oraz wystawanie liter poza szerokość kolumny. Takie rzeczy po prostu rozpraszałyby czytelnika.

Podczas składania tekstu należy także eliminować wszelkie błędy typograficzne, do których należą między innymi:

zbyt duże lub zbyt małe odstępy między wyrazami,
zlewające się znaki (np. na styku nawiasu i kursywy),
niestosowanie ligatur w wymagających tego sytuacjach (np. w przypadku zbitki liter ,,fi”).

To także powody, dla których do składu używa się specjalistycznego oprogramowania (np. Adobe InDesign lub LaTeX). W edytorach tekstu typu Word nie przygotuje się składu, bo też programy te służą czemuś innemu – po prostu pisaniu.

Nieodzownym elementem dobrego składu są prawidłowo wykonane przeniesienia. Nie wolno dopuszczać, by pojawiały się one w więcej niż trzech kolejnych linijkach tekstu. Nie należy ponadto przenosić dwóch liter słów czteroliterowych, takich jak: do-ba, ro-ku, je-go. Jeśli w słowach typu ,,biało-czerwony”, ,,Curie-Skłodowska” przeniesienie pojawia się na granicy łącznika, to łącznik należy powtórzyć także w nowej linii. Powtarza się także myślnik w wieloczłonowych miejscach wydania (np. Warszawa–Poznań) oraz w przypadku przenoszenia dat (np. 1988–1990).

Poprawne wykonanie składu można ocenić uważnie przyglądając się krawędziom kolumny tekstu – łatwo wówczas wychwycić nieprawidłowości takie jak:

jednoliterowe przyimki lub spójniki pozostawione na końcu linijki, czyli przy prawej krawędzi (tzw. sierotki),
zbiegi takich samych wyrazów, spójników, przyimków na początku lub końcu kolejnych wersów tekstu.

Zwłaszcza ten drugi przypadek bywa dla czytelnika nieznośny, bo może spowodować „zapętlenie się” w lekturze… jednej linijki. Ponieważ dwie linijki zaczynają się tak samo, to szybko czytając można przeskoczyć do niewłaściwej.

Pozostaje jeszcze kwestia tzw. szewców i bękartów. Pierwszy z tych terminów oznacza w składzie tekstu błąd polegający na pozostawieniu pierwszego wersu nowego akapitu u dołu strony lub kolumny. Z kolei bękart to ostatni wiersz akapitu rozpoczynający nową stronę lub kolumnę. Krótko mówiąc, na danej stronie powinny zawsze znajdować się co najmniej dwie linijki akapitu. W przypadku akapitu składającego się z trzech linii tekstu, musi on znaleźć się w całości na jednej stronie.

Wszystkie te elementy pozwalają odbiorcy czytać z przyjemnością. Uwalniają od nieporozumień i pomagają utrzymać rytm. Dobry skład jest w pewnym sensie przezroczysty, bo jego zadaniem nie jest ładnie wyglądać, ale dobrze działać.

Poczytaj również o dobieraniu krojów czcionki.